İkinci El Araba Alırken Nelere Dikkat Etmeliyiz?

Sigorta şirketleri tarafından perte çıkarılan; daha sonrasında ihale usulü satılan araçlar, doğal olarak belli bir kar marjıyla ya da sıkı bir revizyondan geçirilip satılmakta.

İşi bilen, kazalı ve plakasız araçlara talip biriyseniz kandırılmanız zor ancak tamir edilip yeni plaka ile satışa çıktıysa yanılma ihtimaliniz ne yazık ki mevcut.

Yeni plaka ile TRAMER sorgusu yaparsanız doğal olarak “yeni plakaya ait” geçmişi görürsünüz ancak şase numarası ya da motor numarası değiştirilmemişse her zaman doğru geçmişi size sunacaktır.

Özetle talip olduğunuz aracın şase ya da motor numarasını satıcıdan mutlaka istemeli, aldığınız bu bilgileri bir kasko şirketi üzerinden sorgulatmalısınız. Pert araçlara sigorta yapılamaz yahut astarı yüzünden pahalı olarak yapılır belirtelim.

Çalıntı-buluntu araçlarda da aynı senaryo mevcut ve doğal olarak kasko primleri de yine yüksek.

İş sadece şase numarasını veya pert kaydını kontrol etmekle bitmiyor elbet!

Zorunlu trafik sigortası ile yetinen, kasko yaptırmayan çok sayıda otomobil mevcut piyasada. Hal böyle olunca da bazı ağır hasarların kayıtlarına Tramer’de rastlayamıyoruz. Ya samimi olduğunuz bir ustanın görüşüne başvuracaksınız ya da sanayiye gideceksiniz çare yok.

Artık her aracın ufak tefek temizlik boyası mevcut dolayısıyla bu tip durumları sorun etmeyebilirsiniz. İlla ki trafikte çıtır kazalar yaşayabiliyoruz kaçarı yok.

Kaza sonucu parça değişimi olmuşsa ve sorunsuz değişim olduğundan eminsek bu da bize pek sorun çıkarmayacaktır. En azından kendi adıma konuşayım çok sorun etmem..

Ancak şasede işlem varsa ki bunu uzman bir kaportacı size söyleyebilir o zaman durumlar değişir. Aracın metal alaşımı üzerinde hakkıyla yapılmayan her türlü işlem yol tutuşu etkiler. Allah korusun bir kaza yaşarsanız darbeleri absorbe etmekte sorunlar yaşanır. Bu konu hayati öneme sahiptir.

Size şehir efsanesi gibi gelecek ancak iki farklı aracın tam ortadan kesilerek sorunsuz kısımlarının birleştirildiği çok sayıda örnek vardır. Eminim böyle bir aracı da almak istemezsiniz.

Basit Kontrol İşlemleri Nelerdir?

1. Bilgisayara bağlanıp motor değerleri ve arıza kayıtları incelenmeli.
2. Kaldırılarak ön ve arka düzene bakılmalı.
3. Km bilgileri; anahtar, beyin, kadran gibi farklı yerlerde saklanır.
4. Her noktada km düşürülmüşse anlamamız zor olacaktır.
5. Tramer’de muayeneye geldiği km ile incelerken gördüğünüz km karşılaştırılmalı.
6. Yetkili servis bakımları yapılan bir araca talipseniz belge isteyerek karşılaştırın.
7. Galericiler yüksek km’leri gizlemek için oto içi yenilemelere ağırlık verir.
8. Kozmetik şişirmelere takılmayın ve detaylara dikkat edin!

Dış görünüş ve kaportada dikkat edilmesi gerekenler:

Kapı ile çamurluk aralarına üst ve alt aralıklara dikkatli edin, üst ve alt aralıklar arasında fark bulunmamalı.

Yanınızda taşıyacağınız mıknatısı özellikle otonun köşe ve tavanına yapıştırın; mıknatıs değişik çekim gücü gösteriyorsa, bu durum boyanın altında macun tabakası olduğunu ve aracın onarıma girdiğine işarettir. Artık kalınlık ölçer cihazlar var ve mıknatısa pek gerek olmuyor.

Dikkatli bir göze sahipseniz, cam kenarını, kapı açma kollarını ve kilitleri gözden geçirerek aracın boyanıp boyanmadığını fark edebilirsiniz.

Keza kauçuk/metal aksam üzerindeki boya kalıntıları da ipucu verebilir. Satıcıyla yüz yüze görüşecekseniz buluşmaya yarım saat önceden gidin böylece araç başında yapılan hazırlığa da tanıklık etmiş olursunuz.

Paslar için çamurluk ağızlarına, marşpiye altına bakın. Kaputu açıp kaput bağlantı menteşelerindeki cıvata kenarlarını kontrol edin.

Kısa bir bilgi: “Araçların camlarında üretim tarihini görebilirsiniz! Taklalı yahut ağır hasarlı otomobillerde haliyle bu camlar değişecektir ve bu da bir fikir verebilir size!” Muayeneye engel olacak taban çürüklerine de dikkat edilmeli!

Sağlıklı bir amortisörler 1-2 kez yukarı aşağıya hareket ettikten sonra durur. Otomobilin dört köşesine gidip yukarıdan aşağıya sallayın ve bırakın. Yine ön arka aynı akstaki lastiklerin hepsi aynı tip ve model olmalıdır.

Dışarıdan lastiklere bakın; düz bir zeminde olmasına rağmen öne-arkaya veya sağa sola yatık bir vaziyet söz konusuysa süspansiyon sisteminde sorun olabilir demektir. Elbette tüm bu testleri yanınızda uzman bir kişinin bulunmadığı senaryoyu düşünerek paylaşıyoruz.

Motorda nelere dikkat edebiliriz?

Marşa basmadan önce kaputu açıp kablo demetlerine ve motordaki detaylara dikkatlice bakın, yanınızda bir fener olması faydalı olabilir; yağ sızıntılarını ve sonradan bantlanmış kabloları gözlemeye çalışın, sonradan bantlanmış kablolar gelişi güzel yapılmış onarımlar konusunda sorular sormanızı sağlayacaktır. 

O çok klasik kontrolü biz de yapalım. Yağ çubuğunu çekerek ucundaki yağın rengini görmeye çalışın; koyu sarı olması “yağ eğer yeni ise” çok da mühim değildir.

Çubuğun ucundaki yağı parmaklarınızla ezip içinde çok küçük metal parçalar olup olmadığını hissetmeye çalışın; eğer hissederseniz motorun durumunun iyi olmadığına işarettir aman buraya dikkat. Yağ çubuğunun ucundan baş ve işaret parmaklarınızın arasına koyduğunuz yağ, iki parmağınızın arasında uzuyorsa o temiz yağdır.

Su seviyesini ve motor kayışlarını kontrol edin veya bu işten anlayan arkadaşınızın bunu atlamamasına yardımcı olun. Bu adımda radyatör kapağını açmanız gerekir. Yağ kapağını açın ve el fenerinizle içini görmeye çalışın. İkinci El Araç üzerindeki parçalar yağlı fakat kurumsuz, temiz olmalıdır.

Motoru çalıştırdıktan sonra dikkat etmemiz gerekenler!

Meşhur duman rengi kontrollerini biz de yapabiliriz. İkinci el araçlarda siyah renkli duman; motorun gereğinden fazla yakıt tükettiğine işarettir, motor ve yakıt sistemi bakıma ihtiyaç duymaktadır.

Yoğun beyaz duman görmeniz silindirlere su karıştığını gösterir, motorun açılması ve pahalı tamiratlar sizi bekliyor demektir.

Marşa bastıktan sonra tanık olabileceğiniz mavi renkli duman, motorun yağ yaktığını ve acil toparlanması gerektiğini söyler.

Bu durum, bazı dolandırıcılar tarafından daha yoğun bir motor yağı (30 numara veya bir motor katkısı) konarak geçici olarak bertaraf edilmeye çalışılabilir ancak bu detaylı bir buji kontrolü size gerçeği söyleyebilir.

Kolay çalışıp çalışmadığını motoru çalıştırarak basitçe kontrol edebilirsiniz, 3-5 dakika boyunca gaza basmadan çalıştırın, bu esnada olağan dışı sesleri duymaya gayret edin. Daha sonrasında 1 dakika boyunca ara ara yarım gaz verip egzozdan çıkan gazın rengine bakın ve yukarıda saydığımız maddeleri görüp görmediğinize dikkat edin.

Çalıştırdığınızda motor eğer soğuksa bir miktar beyaz duman ve yine bir miktar su damlaması normaldir. Çünkü zaten benzinin yanmasıyla bir miktar su oluşmaktadır.

Motor ısındı diyelim ve hala araçtayız; rölantide motorun normalin üstünde sarsılıp sarsılmadığını analiz edin. Sarsılma mevcutsa düzensiz ateşleme sorunu veya yakıt kesintisi söz konusu olabilir.

Ateşleme sistemi veya yakıt sistemi bakımı ellerinizden öper demektir. Unutmayın; ikinci el araç her zaman risktir. Lütfen not defterinizi çıkarın veya yazımızın bir çıktısını alarak size yardımcı olacak şekilde maddeleyin.

Ne kadar usta bir tamirci ile kontrole giderseniz gidin gözden kaçan durumlar olabiliyor. Egzoz seslerini ve varsa sızıntılarını fark etmeye çalışın. 

Sürüş sırasında dikkat etmeniz gerekenler! 

Buraya kadar sorun görmediniz ancak işimiz daha bitmedi. Bir tur atmak için araca bindiniz diyelim. Araç düz vitesse 1.viteste el frenini bırakmadan otomobili yavaşça hareket ettirmeye çalışın.

Otomobil hareket ederse el freni çalışmıyordur dikkat. Hareket etmezse el frenini indirip tekrar deneyin. Olağan dışı bir sarsılma olursa debriyajda da bir sorun var demektir. Not alın.

Hareket ettiniz ve artık yoldasınız; henüz hızlanmadan ve 1. viteste yavaşça frene basarak frenlerin performansını kontrol edin. Çalışmıyorsa el freni ile durmanız gerekebilir. 

180 derece dönüş yapabileceğiniz bir yere gidin ve dönerken akslardan gelebilecek sesleri takibe çalışın. Aks uçları aşınmışsa dönerken tıkırtılar duyulması muhtemeldir ve dönüşü tamamladığınızda bu tıkırtılar kesilecektir. Olağan dışı vuruntu, gıcırtı, tıkırtı gibi sesleri de elbette kaçırmamaya çalışın.

Düz bir yolda ilerlerken ilerlerken kontrollü bir şekilde direksiyonunuzu kısa bir süreliğine bırakın. Araçta sağa sola çekme varsa rot ayarında bir sorun mevcuttur. Düz bir hatta ilerlerken direksiyon düz değilse yine rot ayarı gerekecektir. Düzgün bir yolda hızlandığınızda otomobil ve direksiyonda titreme varsa lastiklerin balansı bozuktur yahut balans ayarı gerekmektedir.

Aynı şekilde hızınızı arttırdığımızda otomobilde sapmalar yaşanıyor ve direksiyonu kontrolde güçlük yaşıyorsanız arka lastiklerden biri inik olabilir veya rot ve rotiller, akslar veya salıncak burçları gibi ön takım ünitelerinde sorun olabilir. Rot ve balans ayarları bozuk bir otomobile bu ayarları yaptırmadan talip olmayın.

Rölantideyken geri vitese takın, cartlama duymazsanız debriyaj daha sizi götürür demektir.

Son olarak 10 yaşın üstünde bir ikinci el araca talipseniz; araçların fren hortumlarının mutlaka değişmesi, fren merkezi ile pistonların detaylı olarak kontrolden geçmesi gerekir. Hidrolik seviyesi de mutlaka kontrol edilecekler listesinde olması gereken başlıklarınızdan.

Sohbetlerde en çok karşımıza çıkan triger kayışının ömrü konusunda da bilgiler paylaşalım; ömürleri 40.000-100.000 km’dir. Çoğu zaman gözden kaçırılan bu parça, belli bir kilometreyi aşmış otolarda mutlaka değişmelidir.

Bu değişimlerde bilya, varsa gerdirme yayı ve diğer birkaç küçük parçanın da mutlaka yenilenmesi şarttır. Triger kayışının bakımı ihmal edildiğinde araçta bütçenizi sarsabilecek ciddi masraflar ortaya çıkar. Mühim bir konudur.

Tramer’de dikkat edilmesi gerekenler!

Araçta kaç kez plaka değiştirildiği, kaç yıl kaskosuz kullanıldığı, km’si ile oynanıp oynanmadığı tramer’de karşınıza çıkmayabilir! Tramer elbet çok önemli ancak çok takılmayın!

Özellike doğuda, bir kaç parça boyalı-tramersiz ve hasar kayıtsız denilerek araçların satıldığı durumlara sık rastlanabiliyor. Karşınızdaki kişinin al satçı olduğundan şüphelendiyseniz yahut size güven vermediyse ticaret yapmayın.

Önemli bir nokta; adamın adını soyadını internetten araştırın ve hakkında veya varsa çalıştığı firma hakkında yapılan şikayet kayıtlarını görmeye çalışın.

100 bin km üstü bir dizel araca talipseniz veya 150 bin km üstü benzinli bir araca; mutlaka detaylı inceleme yapın. Otomatik araçlarda DSG şanzımandan uzak durun, CVT ise tamir görüp görmediğine dikkat edin dense de bu konuda size en sağlıklı bilgiyi eksper raporları söyleyecektir.

Eksper firmaları ise başlı başına bir inceleme konusu. Ayrıca değineceğiz.

Araç alım satımı sırasındaki işlemler nelerdir?

Satıcı ile fiyatta anlaşılır →  motor ve şasi numarası satıcıdan istenir → numaralar sigorta acentesi üzerinden sorgulanır; sahip geçmişleri ve hasar kayıtları öğrenilir → 6 TL karşılığında uygulama üzerinden Tüvtürk muayene km sorgusu yapılır → tanıdık bir usta ile araç incelenir → araç ekspertize şu teklifle götürülür; “araç dediğiniz gibiyse ekspertiz ücretini ben karşılayacağım ama dediğinizin dışında “boya veya değişen” çıkarsa ücrete karışmam.” → bu makul teklifi kabul etmezse o kişilerden uzak durun!

Gidilecek ekspertize kesinlikle siz karar verin → ekspertize gidildiğinde, satıcının eksperle muhabbet kurmasına “adam işini yapıyor” diyerek izin vermeyin → size tavsiyem “orta veya üst” ekspertiz paketini seçin.

Ekspertizle alakalı eleştiriler:

Derler ki; “adam zaten işten anlayan bir kişi olsa kaportacı açar, tamirci açar; tek yaptıkları boya kalınlığı vs ölçmek, yağ kaçaklarına bakmak ki onun da yöntemleri var”, “Araçlara bakıp hata kodlarını okumaya çalışırlar ama kodlar silindiyse bir şey yapamazlar.” Uzman bir kaportacıya ve tamirciye aracı göstermenin en sağlıklı yol olacağını – sonrasında elbette ekspertize gidilmesini tavsiye etmekteler.

Önemli Notlar!

Pilot şehir Ankara’yı ve 2017 uygulamalarını saymazsak; 3 harf ve 3 rakam bulunduran plakalar 2018’de verilmeye başlandı; dolayısıyla ”ilk sahibinden” diye satılmaya çalışılan, plakası bu şekilde olan araçlardan kesinlikle uzak durun.

Galerici veya al satçı ilanıdır. Bir örnek verelim, 2014 model bir araç 34 ABC 256 plakasıyla tescil edilemez. Sadece araç el değiştirmişse veya oynanma varsa bu tip bir plaka alınabilir.

Araca hangi ay talip olduğunuzla alakalı olarak bazı sorunları görebilir yahut atlayabilirsiniz. Misal bazı araçlarda termostat veya kalorifer arızalarını anlayabilmek için kış günü uzun yol yapmanız gerekebilir, Mart-Nisan ayında size yeterli gelebilen klima ağustos sıcağında sorun çıkarabilir.

Tramer sorgusu yaptınız diyelim; kaza tutarını göremediğiniz kayıtlar büyük risktir. Kaza tutarının yazmaması, kazadan sonra araç sahibinin aracı dışarıda yaptırdığına işarettir.

Neler olduğunu bilemeyeceğiniz için bu araçlardan da uzak durun. Tramer’de 2005 yılına ait 3.000 TL’lik bir hasarı günümüz kuruna uyarlamayı ihmal etmeyin!

Al satçılar acımasızdır ve çoğu dolandırıcıdır. İşini gizlemek için; kredimi ödeyemedim, iş kuruyorum, araç arkadaşımın vs gibi tuzaklarla size yaklaşabilirler. Kıyafet ve konuşmaları, yaklaşımları profesyoneldir.  “Sigorta ile anlaşmalı hasar kaydı var” diyenlere de rastlanır, sigorta şirketini dolandırdığını ifade etmektedir ve haliyle uzak durulmalıdır. Koca şirketi dolandıran size neler yapmaz.

Yine bu dolandırıcılar; hayat tarzınıza göre “Allah, maşallah, inşallah” vesaire sözlerle, ne kadar iyi bir Müslüman olduğu ile alakalı metinlerle veya farklı taktiklerle sizi kandırmaya çalışabilir. Kişinin polis olması bir şeyi değiştirmez dikkat! 

(BONUS) güneydoğu plakalı araçlardan uzak durun! Alarm, merkezi kilit, koltuklara kılıf, teyp ve jant kapağı. Bunlar, galericilerin bitik araçları süslemek için kullandıkları aksesuarlardan bazılarıdır! Şişirmede kullanılır.

Noter satışından önce aracın bedeli ödenmez!

Noter memurundan aracın satışına engel bir durum olmadığı öğrenildikten aracın bedeli ödenir.

Ruhsat noterde verilecektir, aracın anahtarı ile birlikte aracın yedek anahtarını da isteyin. Aracınızın eski sigortası 15 gün boyunca geçerlidir. Bu süreyi aşmadan yeni trafik sigortası mutlaka yaptırılmalıdır.

Para transferini internet bankacılığı ile havale/EFT adımlarıyla yapmanızı tavsiye ederim. Yüklü miktarda para taşımak risktir. Havale veya EFT’yi mutlaka ruhsat sahibinin üzerine yapmalısınız.

Açıklama kısmına “şu şu” plakalı aracın satış bedelidir yazılmayı ihmal etmeyin. Aracı almadan önce mutlaka ekspertiz yaptırın. “Bizim tanıdık ekspertiz’ci var” diyen satıcılara itibar etmeyin.

Merdivenaltı firmalardan uzak durun! Satıcı iseniz sahte para olaylarına karşı elden para almayın! Para direk kendi hesabınıza yatmalı! Annenizin eşinizin hesabına yatırılırsa “bu kişi bana araç satmadı” diye dava açabilir.

Sonuç:

Kimse size bir şey hibe etmiyor arkadaşlar; ciddi paralar vermeye hazır olduğunuz muhatabınıza aklınızdaki soruları net bir şekilde hiç çekinmeden tek tek sorun, aceleci davranmayın.

Piyasada her marka, yaş ve modelde arabadan ve satıcıdan bol bir şey yok! Taliplisi var, yurt dışına gideceğim, askere gideceğim, sırada bekleyen var, bana şu saate kadar haber ver gibi gazlamalara itibar etmeyin!

Son olarak; akrabanız ya da en yakın arkadaşınız dahi olsa atlamadan saydığım tüm işlemleri yapın yahut iyi bilen birilerine danışın. Eğer satıcı akrabanız ise 2 kere dikkat edin.

Ben şahsen kendi adıma konuşayım; galericilerle veya al-sat’çılarla iş yapmanızı kesinlikle tavsiye etmem.

Oto pazarlarından da araç almayın! Kendi adıma konuşayım; aracımı Opel’in resmi ikinci el satış bayisinden aldım ve gayet memnunum. Kulak aşinalığımızın olması açısından makaleyi biraz uzun ve detaylı tuttum. Emlakçılara ve taksicilere de asla güvenmem!

Bazı sahtekarların, aynı renk aynı modelinden bulduğu kazalın aracın plakasını kopyalayıp, kötü durumdaki aracı millete iyi durumdaki aracın plakası ile satmaya çalıştığı durumlar görülmüştür.

Umarım hayalinizdeki temiz ikinci el araca en kısa sürede kavuşur ve yorumlarınızı bizimle paylaşırsınız.